Door: Joris Leijten
Handen zijn druk in de weer of onbeweeglijk: ze zijn altijd een handtekening van de persoon in kwestie. Maar handen laten niet alleen het karakter zien, zij vertellen meer. Ze vertellen hoe oud iemand is.
Ze vertellen welk werk iemand doet. Ze vertellen iets over zijn afkomst. Ik kwam op dit onderwerp “handen” omdat ik twee weken geleden een Nijmeegse Stadsdialoog leidde met het thema “Kiezen voor je zelf” over een ander boekje van Joleijt “Het harnas”. In deze bijeenkomsten praten burgers met elkaar over een thema dat velen herkennen. Aanwezig waren iemand uit Syrië, en een aantal uit Afghanistan en Nederland.
Ik wilde graag een foto maken van de groep, maar wist dat dat niet mogelijk was vanwege privacy. Storay waarmee ik de dialogen leidde, kwam op het idee om een foto te maken van alleen onze handen.
Er is veel te zien op deze foto, het vertelt over de groep. Het zou voor u lezer een oefening kunnen zijn: wat vertellen deze handen over onze groep?
Ik ging blij naar huis met de foto omdat de handen samen op de foto tonen datgene dat Joleijt wil bereiken: mensen die praten met elkaar, mensen van allerlei leeftijden, van allerlei beroepen, van allerlei afkomst onder het genot van een kop koffie of thee en een koekje, informeel en geïnspireerd door een boek dat wij bij Joleijt hebben gemaakt.
Als ik dit schrijf, weet ik: er komt nog een Nijmeegse Stadsdialoog met het thema “Omgaan met elkaar” waarbij het boekje ”de Knopenla” centraal zal staan.
Handencommunicatie:
Naast woorden op schrift en in volume – klank, is er lichaamstaal. We zijn ons er niet van bewust hoe klein percentage van de communicatie gesproken woorden zijn. 50 jaar geleden deed Albert Mehrabian onderzoek: maar 7 % van de communicatie is verbaal; 93% non-verbaal.
- 55% visueel (lichaamstaal, zoals bv. houding en gebaren)
- 38% vocaal (toon, hard / zacht, intonatie)
- 7% verbaal (de argumentatie)”[i]
Huidige onderzoek ontkracht dat deze percentages vast zouden liggen. Maar het grote verschil verbaal en non-verbaal blijft.
Van de lichaamstaal is bekend dat onze handen een groot percentage vertellen. We willen allemaal graag daarom mensen fysiek spreken en niet alleen via telefoon of via onlinebeeldbellen. Dat willen we omdat we dan ook de lichaamstaal van de handen kunnen begrijpen en voelen.
Zelf weet ik niet altijd waar ik mijn handen moet houden. Ik weet dat anderen mijn handgebruik vaak zien als onrust en spanning. Soms ben ik mij daar bewust van; maar vaak gebeurt het onbewust. Mijn handen vertellen dat zonder woorden.
Ook Meisje Bloem spreekt met haar handen. In bijna alle tekeningen in het boek zijn naast het gezicht met ogen en mond ook haar handen te zien. Dit geeft de lezer meer informatie over haar gemoedstoestand.
In het prentenboek “Meisje Bloem” komt op negen plekken letterlijk voor dat ze zegt, dat ze iets doet met haar handen. Maar in élk verhaaltje pakt ze een voorwerp op en bekijkt ze het van alle kanten. Handen kunnen “pakken”’. Handen kunnen veel meer. Handen kunnen vasthouden, tonen, groeten, iets maken, liefhebben,… Handen zijn het gereedschap waarmee we daadwerkelijk kunnen doen wat we denken, wat we voelen en wat we willen. Meisje Bloem ‘kijkt’ ook met haar handen: Meisje Bloem neemt de dooie muis in haar handen. Ze aait het kopje. De muis is koud. ‘Heb je het koud?’ vraagt Meisje Bloem aan de muis. ‘Ik weet wat!’ zegt ze. Van haar pop neemt ze de jurk en die trekt ze over zijn hoofd. ‘Vind je de jurk leuk? vraagt ze aan de muis. Meisje Bloem knikt ja’ met zijn dooie hoofdje. ‘Hij vindt de jurk leuk’, zegt ze.“ (6 De dooie muis) Ze liefkoost en voelt en trekt de conclusie “koud” letterlijk met haar handen: de muis heeft het koud; de muis heeft behoefte aan iets warms.
Meisje Bloem weet ook dat ze niet zomaar op haar handen mag gaan lopen want dan is ze voor velen een beetje “Koekoek”, dat wil zeggen: vreemd.( 48. Geen doos) Zij apprecieert haar oma van wie ze vuilen handen mag maken met het schilderen (19. De laarzen). Gek dat we in de communicatie met anderen naast inhoudelijke woorden vaker letten op de uitdrukking van de ogen dan op de uitdrukking van de handen. Door de foto die Storay maakte, werd ik me daarvan bewust. Nu ik de foto zie van de handen, denk ik: die foto vertelt ook wie we zijn.
[i] Communicatie is voor 93% non-verbaal | Mythe of waarheid? (debatinstituut.nl) https://www.debatinstituut.nl/bibliotheek/beinvloeden/mythe-non-verbale-communicatie
Non-verbale communicatie: scheve percentages rechtgezet – Power to Blossom https://www.powertoblossom.nl/non-verbale-communicatie-scheve-percentages-rechtgezet/