Het Centrum voor Kinderfilosofie heeft freelnance journaliste Else de Jonge gevraagd om en recensie te maken van het prentenboek Meisje Bloem en lesboek en “De gedachten van Meisje Bloem” en gepubliceerd op Bron: http://kinderfilosofie.nl/recensie-meisje-bloem/
Recensie Meisje Bloem
OPRUIMEN IS SPULLEN NEERZETTEN ZOALS JE MOEDER DAT WIL
Door Else de Jonge
Een meisje moet van haar moeder haar kamer opruimen. Ze heeft daar weinig trek in en droomt van een prinsessenleven waarin lakeien haar sokken oprapen en bed opmaken. Ze besluit, geheel autonoom, haar kamer niet vandaag, maar morgen op te ruimen. De heldin van deze geschiedenis heet Bloem – hoewel, of dat haar naam is weten we niet zeker. Ze wordt zo genoemd omdat ze in de lente geboren is. In Meisje Bloem, een prenten- en verhalenboek leren we haar kennen in 52 verhaaltjes, elk fraai geïllustreerd met drie heldere zwart-wittekeningen. We volgen Bloem tijdens een speurtocht op zolder. Ze vindt daar spullen die haar ouders bewaard hebben – bestek, laarzen, een clownsneus, foto’s, een paraplu – en bedenkt daar van alles bij. Elk verhaaltje wordt afgesloten met een vraag aan Bloem, die daar haar eigen eigenzinnige antwoorden op geeft. Wat opruimen is? Spullen neerzetten zoals je moeder dat wil. En een postzegel? Dat is een treinkaartje voor een brief, om naar Nijmegen of Naarden af te reizen.
Bierkistje
Bij Meisje Bloem hoort een handig en overzichtelijk ‘lesboek met aanknopingspunten’, De gedachten van Meisje Bloem. In 52 hoofdstukjes die aansluiten bij de verhalen uit het basisboek geven de makers steeds drie stappen voor een kringgesprek over de betreffende verhalen. De eerste daarvan is een korte introductie, te verzorgen door de gespreksleider, van het thema (in het hierboven geschetste verhaaltje is dat ‘vasthouden aan wat jij goed vindt’). De tweede stap is een uitnodiging aan de deelnemers het thema op eigen ervaringen te betrekken en daarover te vertellen (‘wanneer hield jij vast aan wat je zelf goed vond en hoe werd daarop gereageerd?’). De derde stap is een activiteit: iets maken, samen iets bedenken, een spel doen of nog anders. Bij elk stappenplan worden eventuele ‘benodigdheden’ vermeld. Bij het kringgesprek over ‘vasthouden aan wat jij goedvindt’ bijvoorbeeld hoort een ‘bierkistje’. Wie wil mag erop gaan staan en vertellen ‘waarom hij geen plastic rietjes meer wil’ of geen ‘prikkende truien’ meer wenst te dragen.
Perspectivisme
De thema’s die met Meisje Bloem aan de orde komen – van ‘complimenten geven’ en ‘een slechte bui hebben’ tot ‘blij huilen’ en ‘de grappige kant van dingen zien’ – en de manier waarop ze in de handleiding worden uitgewerkt lijken vooral gericht op identiteitsontwikkeling: ontdekken wie je bent, vertrouwen op eigen emoties en gedachten, vaardigheden ontwikkelen die te verbaliseren en te delen met anderen. Daar is niks mee, integendeel, maar wie met kinderen wil filosoferen over maatschappelijke, politieke of hard core filosofische vraagstukken zal in de Meisje Bloem-boeken misschien minder van zijn gading vinden. Die gerichtheid op identiteitsontwikkeling is er mogelijk ook de reden van dat de makers in de inleiding van het handboek een gezichtspunt verdedigen wat ik maar even ‘perspectivisme’ zal noemen: het uitgangspunt dat we kinderen dienen te leren dat ‘mensen niet hetzelfde hoeven te denken’, dat ‘meningen naast elkaar kunnen bestaan’ en dat ‘iedereen zijn eigen waarden’ heeft. Dat klinkt sympathiek en is het waarschijnlijk ook, maar wat is er toch zo bezwaarlijk aan om kinderen – zeker de wat oudere uit de doelgroep – te leren dat kritiek een constructief element van een gesprek kan zijn, dat je jezelf en elkaar ermee kunt scherpen en vooruit kunt helpen, en dat ofschoon De Waarheid niet bestaat sommige gezichtspunten vooralsnog meer steun verdienen dan andere, simpelweg omdat er betere argumenten voor zijn? Het is een kritische overweging die ik heb bij een boek dat ik verder warm aanbeveel.
Clémence Leijten en Joris Leijten. Meisje Bloem en De gedachten van Meisje Bloem. Uitgeverij Joleijt, €19,90 per titel, te bestellen via de uitgever.