Door Clémence Leijten.
Meisje Bloem is een meisje. Een meisje dat zelfverzekerd haar eigen weg gaat. Op haar eigen wijze. Maar Bloem, wat is dat dan, eigen weg? Meisje Bloem denkt na over eigen weg. Meisje Bloem zegt: ’Eigen weg is als je wilt slapen met je hoofd op de plek van je voeten.’ Meisje Bloem zegt: ‘Eigen weg is als je denkt: ik ben Bloem, zo wil ik het doen.’ (1. Meisje Bloem.) Meisje Bloem eist de volwaardige plek op die toekomt aan ieder mens. Een volwaardige plek uit zich in respect voor haar gegeven door ieder ander. Meisje Bloem is een meisje; Meisje Bloem is een vrouw. Dat Meisje Bloem kan rekenen op respect is geen gemeengoed omdat er mannen zijn die vrouwen toe-eigenen al waren ze een ding. Respectloos. En onze samenleving kijkt weg, blijkt uit wat ik hoor in het landelijk nieuws. Vrouwen die het slachtoffer werden van seksueel geweld kregen geen erkenning. De neiging om misbruik te verzwijgen, waarbij tegen vrouwen wordt gezegd er geen aandacht aan te schenken en dat hun ervaring iets is om je voor te schamen, functioneert in alle organisaties. Duidelijker gezegd: overal is seksueel misbruik en overal wordt seksueel misbruik onder het vloerkleed geveegd.
Ik lees een boek dat wél aandacht vraagt voor deze problematiek De kracht van vrouwen geschreven door Dr. Denis Mukwege (1). In het door oorlog verscheurde Congo behandelt deze onverschrokken voorvechter van vrouwenrechten slachtoffers van verkrachting. Corruptie, wreedheden en onverschilligheid houden de conflicten daar al decennialang in stand en verkrachting wordt ingezet als oorlogstactiek, net als nu ook in Oekraïne.
Dr. Mukwege vertelt de verhalen van de vrouwen die werden verkracht. Hij hielp ze zo mogelijk te genezen, maar vroeg hen ook wat hij en wij in de wereld voor hen konden doen. Citaat van een vrouw die hij sprak in Shabunda, een weduwe van eenenzestig die zes dagen lang ontvoerd was en daarbij slachtoffer was geweest van groepsverkrachting in de jungle.
Citaat uit het boek: “ ‘Ik heb niets nodig’, zei ze. De verontwaardiging spatte uit haar ogen. ‘Ik wil maar één ding. Wij vrouwen dienen respect. Wij baren kinderen, voeden ze op, werken. Maar we worden vernederd. Ik werd vernederd door kinderen, niet ouder dan mijn kleinkinderen. Niets kan die schaamte wegnemen, niets. Maar ik wil dat de president hier komt en in het openbaar zijn excuses aanbiedt. Ik wil dat hij hierheen komt en het leed en de misdaden die ons aangedaan zijn erkent. Dat zal mij helpen helen, dan zal ik me weer gerespecteerd voelen door de mensen hier’, zei ze.”
Dr. Mukwege schrijft: “De oudere vrouw noemde iets essentieels wat slachtoffers van seksueel geweld vaak niet wordt gegeven: erkenning. Zij wilde erkenning en een excuus voor het feit dat men haar niet beschermd had. En dat wilde ze niet alleen voor zichzelf: ze wilde het ook voor anderen in dezelfde situatie, die nog steeds in stilte leden.”
Hij zegt: “Toch wordt zo’n erkenning maar heel zelden gegeven. In Congo deed president Kabila tijdens zijn ambtstermijn van 2001 tot 2019 precies het tegenovergestelde. Hij ontkende en verbloemde; hij bedreigde mensen zoals ik, die probeerden aandacht te krijgen voor de crisis. Hij weigerde herstelbetalingen te financieren om deze vrouwen te compenseren.”
Is dit niet hier ook een bekende reactie?
Het boek is een inspirerende en zeer overtuigende boodschap in het # MeToo- debat en een noodzakelijke oproep tot actie in het gevecht tegen seksueel geweld. Aandacht vragen voor dit onrecht. Dat ben ik aan mezelf en aan alle vrouwen in de wereld en aan Meisje Bloem verplicht.
- Mukwege Denis De kracht van vrouwen, een verhaal van moed en veerkracht. Bezige Bij, Amsterdam 2021.
Dr. Denis Mukwege werd in 1955 geboren in Belgisch Congo. Hij wordt gezien als ’s werelds meest toonaangevende expert in het behandelen van verkrachtingsletsel. In 1999 richtte hij het Panzi-ziekenhuis op, waar dagelijks tientallen slachtoffers van seksueel geweld worden behandeld. Voor zijn werk kreeg Mukwege de Sacharov prijs voor de mensenrechten en in 2018 ontving hij de Nobelprijs voor de Vrede.