Door Joris Leijten.
Vorige week las ik het interview met een Franse kinderpsychiater Laelia Benoit: in de NRC ‘Sommige Fransen geloven nog steeds in opvoedkundig geweld’.¹
Na opperste verbazing over “geweld” in de opvoeding vroeg ik mij af of ons prentenboek: “Meisje Bloem” in het Frans vertaald zou kunnen worden als: “Fille Fleur”? en of Meisje Bloem die ”sommige” Fransen op andere gedachten zou kunnen brengen, want een andere gedachte over opvoeding lijkt mij broodnodig. De Franse titel (volgens google vertaling) zou overigens heel mooi poëtisch allitereren/ rijmen.
Mijn verbazing was groot over de nog voor Nederlandse begrippen traditionele strenge opvoeding in Frankrijk.
In het interview wordt aangegeven dat kinderen vooral worden opgevoed door au-pairs en dat kinderen in internaten kostscholen streng worden opgevoed. Het tegenspreken van de ouders is er in Frankrijk niet bij. Ik ken zeer weinig Franse kinderen persoonlijk, maar degene die ik ken zijn heel bescheiden en verlegen. Meisje Bloem is kritisch en zelfstandig en eigenwijs, dat zal deze Fransen niet bekoren.
Meisje Bloem is op zolder. Haar moeder roept van beneden: ‘Bloem, kom beneden, meneer en mevrouw Jansen zijn er!’
Je moeder roept, Bloem, je moet beneden komen. Meisje Bloem zegt: ‘Ik ga niet naar beneden.’ Meisje Bloem haalt haar neus op. Meisje Bloem zegt: ‘Meneer en mevrouw Jansen praten alleen met mijn vader en mijn moeder.’ Ze zegt: ‘Meneer en mevrouw Jansen vragen nooit hoe ik heet. Meneer en mevrouw Jansen vragen nooit wat ik leuk vind. Meneer en mevrouw Jansen vragen nooit wat ik denk.’ Meisje Bloem zegt: ‘Meneer en mevrouw Jansen denken dat ik een stoel ben. Met een stoel hoef je niet te praten.’
’De moeder van Bloem roept na een tijdje: ‘Bloem, meneer en mevrouw Jansen gaan weg, kom eens gauw een handje geven!’ Meisje Bloem blijft op zolder. Meisje Bloem zegt tegen haar pop: ‘Een stoel kan geen handje geven.’ Meisje Bloem zegt: ‘Ik ben geen stoel, ik ben een mens.’
Maar Bloem, wat is dat dan, een mens? Meisje Bloem denkt na over een mens. Meisje Bloem zegt: ‘Een mens is iemand.
Je hebt grote mensen en kinderen.’ Meisje Bloem zegt: ‘Ik denk dat meneer en mevrouw Jansen alleen van grote mensen houden.’ (37. Een stoel)
Meisje Bloem spreekt haar moeder in dit verhaal tegen en gaat meneer en mevrouw Jansen dus niet begroeten omdat ze toch geen oog voor haar hebben. Dat is assertief van Meisje Bloem geredeneerd . Meisje Bloem gaat haar eigen weg.
Mijn conclusie is dat dit in Frankrijk absoluut niet kan. De kinderen moeten hun ouders volgen en opdrachten uitvoeren. Bijzonder toeval was dat ik afgelopen weekend met een groep middeleeuwers acte de présence mocht geven bij kasteel Chantilly in Noord Frankrijk bij de opening van een middeleeuwse tentoonstelling. Het artikel van de Franse kinderpsychiater was steeds in mijn gedachten. Ik heb veel kinderen keurig zien lopen achter volwassen aan en ik dacht: zie je wel, maar misschien was ik bevooroordeeld.
Als iemand geïnteresseerd zou zijn in het maken van een Franse vertaling, voel ik mij vereerd. Maar gezien dit interview in de NRC zou het prentenboek in Frankrijk volgens mij, door zijn inhoud niet verkopen. Dat zou voor mij een afweging zijn om het niet te doen. Of zou ik het juist wél doen, om de Franse kinderen een hart onder de riem te steken; hen te helpen? Meisje Bloem als voorbeeld stellen om de opvoeding in Frankrijk te veranderen naar het volgens mij, broodnodige, kind in de opvoeding, centraal?
Uit het interview blijkt dat het strenge opvoedingsideaal hardnekkig is, omdat ouders in Frankrijk gericht zijn op het ontplooien van zichzelf. Kinderen zijn nog niet volwassen en dus niet af en zijn ‘hinderen’; zij staan die ontplooiing in de weg. Mission impossible dus. Meisje Bloem.
“Fille Fleur, livre pour enfants” blijft voorlopig een utopie, een mooie droom.
¹ Kinderpsychiater Laelia Benoit: ‘Sommige Fransen geloven nog steeds in opvoedkundig geweld’ NRC zaterdag 30 mei.