Door Joris Leijten.
We zeggen vaak dat de zolder van Meisje Bloem eigenlijk de samenleving is. Veel onderwerpen worden indirect besproken door Meisje Bloem. Afgelopen drie weken stond Europa in het teken van de snelle opkomende oorlog in Oekraïne door Rusland. Het onderwerp is zo groot en enerzijds ver weg maar ook dichterbij dan oorlogen aan de andere kant van de wereld.
Ze geeft toe als ze een stapel kranten over de Watersnood van 1953 vindt, dat slecht nieuws haar raakt. ‘Wat erg’, zegt Meisje Bloem, ‘ik wist het niet.’ Ze zegt tegen de krant: ‘Dank je wel, dat je mij dit hebt verteld.’ Meisje Bloem denkt na, de gaatjes in haar ogen zijn groot. Ze zegt: ‘Als hier de zee (lees oorlog) komt, dan zit ik op onze zolder droog.’ Maar Bloem, wat is dat dan, een krant? Meisje Bloem denkt na over een krant. Meisje Bloem zegt: ‘Een krant vertelt wat er is gebeurd. Alle dingen. Dingen die leuk zijn, maar ook dingen die niet leuk zijn.’ Meisje Bloem zegt: ‘Als je de krant leest dan kan je niet zeggen: ik wist het niet.’ (46. De kranten) Dit geldt ook voor kranten en tv-beelden die nu tot ons komen. We moeten het er over hebben om het een plek te kunnen geven. Zij vindt dat ze voorlopig veilig zit op haar veilige zolder.
In het verhaaltje “Het harnas” spreekt Meisje Bloem over bescherming; met een harnas kun je je beschermen. ‘Het is zwaar’, zegt ze. Meisje Bloem kan er bijna niet mee lopen en ze kan ook bijna niets zien. ‘Niemand kan me pijn doen,’ zegt ze. Meisje Bloem zegt: ‘Met deze ijzeren kleren aan ben ik niet meer bang.’ Meisje Bloem vindt de zware kleren handig. Ze zegt: ‘IJzeren kleren geven bescherming.’ ‘Misschien moet ik deze zware kleren toch niet gebruiken.’ Maar Meisje Bloem, wat is dat dan, bescherming? Meisje Bloem denkt na over bescherming. Meisje Bloem zegt: ‘Bescherming is een muur. Die muur houdt tegen wat ik niet leuk vind. Achter die muur ben ik veilig.’ Meisje Bloem zegt: ‘Achter die muur kan mij niks gebeuren.’ (41. het harnas) We weten niet waar Meisje Bloem aan denkt, waar ze tegen beschermd moet worden. Is dat een klasgenootje dat haar pest of is dat een dreiging van een oorlog?. Het beschermt haar tegen de boze buitenwereld maar concludeert ze: het harnas belemmert haar vrij te bewegen. En daarom wil zij het harnas toch niet gebruiken.
Ook wil ze ‘niet’’ een stadsmuur bouwen met de blokkendoos om de huizen die ze heeft gebouwd omdat ze iedereen wil kunnen begroeten en iedereen naar haar kan komen. “Bouw een muur om de stad heen, Bloem! Meisje Bloem schudt haar hoofd. Ze zegt: ‘Nee, ik wil geen muur om de stad’. Meisje Bloem zegt: ‘Ik wil uit de stad kunnen lopen. Ik wil de wereld zien.’ Ze zegt: ‘En ik wil dat alle mensen bij mij op bezoek kunnen komen.’ … Maar Bloem, wat is dat dan, een muur om de stad? Meisje Bloem denkt na over een muur om de stad. Meisje Bloem zegt: ‘Een muur om de stad houdt de mensen die buiten mijn stad wonen tegen. Je kunt dan niet met hen praten. Je kunt niks samen doen. Meisje Bloem zegt: ‘Ik ben Bloem, ik wil juist alles, met alle mensen samen, doen.’(51. De blokkendoos)
Ik kan me niet voorstellen dat kinderen niets mee krijgen van de oorlog in Oekraïne nu; daarom moet je wel praten over de oorlog. Toch wil je hen niet bang maken. Het is een dilemma voor ouders, leerkrachten en grootouders. Hoe gaan we er mee om? Maken we het bespreekbaar op een veilige manier: het is niet hier maar het is er ook wél?
De Volkskrant¹ publiceerde een artikel onder de titel “Niet liegen tegen je kind over de oorlog”. Emeritus- hoogleraar pedagogiek Mischa de Winter geeft daarin antwoord op de vraag: “Hoe pak ik dan aan?’ ‘Als ouder hoef je niet te verzwijgen dat we ook nog niet weten hoe dit afloopt. Maar daarbij is het wél van belang om een hoopvol perspectief te bieden. Als je alleen maar vertelt over onze eigen stress en angst dat dit wel eens uit de hand zou kunnen lopen, wat denk je dan wat er in die hersens gebeurt? Je moet de ellende en het onrecht niet verdoezelen, maar je moet wel praten over oplossingen. En vertellen dat mensen oplossingen met elkaar kunnen vinden in conflicten, al duurt dat soms heel erg lang. Dat geldt ook voor oudere kinderen zegt hij: ‘Laat ze nadenken over manieren waarop dit te beëindigen zou zijn. Het is belangrijk om een eindpunt voor ogen te hebben. Daardoor krijgen ze niet het gevoel dat ze de grip op hun leven kwijtraken.’”
Prentenboek Meisje Bloem valt in de serie een leukere wereld. Als uitgever Joleijt wil ik ludieke kinderboeken en lesboeken maken met een serieuze ondertoon. Boeken die aanzetten tot nadenken bij de lezer van alle leeftijden. Mensen halen er creativiteit, positiviteit en inspiratie uit. De wereld is even hélemáál niet leuk. Daarom hebben we als nooit te voren Meisje Bloem nodig om met haar vrijmoedige wijsheid en praktische ideeën de wereld leuker te maken.
- Maud Effting, Nadia Ezzerolli “Niet liegen tegen je kind over de oorlog.” De Volkskrant 3 maart 2022.